Mencoba liturgi berbahasa daerah Amarasi

Dalam rangka Bulan Budaya GMIT, Jemaat-Jemaat akan berbakti dengan menggunakan liturgi yang khas sebagaimana disiapkan oleh Majelis Sinode GMIT. Adalah 2 orang pendeta dalam Klasis Amarasi Timur menghubungi saya untuk mencoba menyiapkan liturgi berbahasa daerah khas Amarasi. Saya sadar bahwa kedua pendeta sedang ada di area pelayanan yang menggunakan bahasa Amarasi gaya ketiga, Ro’is Tais Nonof. Walau demikian, keduanya rindu untuk menggunakannya, padahal kedua pendeta ini bukan berasal dari Pah Amarasi. Ini model liturgi itu.

 ‘RURI-‘BESAT ANMATOOM NOK RAIS HARAT HARAN NEKAF MA HARAN PAH ANBI GMIT

FUUN NIMA’ (Uab Meto’ Amarasi)

ENO’ ‘TO’I-ENO’ ‘TAMAS (persiapan masuk kebaktian)

Amepu krei ngguin ntaam neman neun a’si’u, baer mainuan neu too mfaun, too srani’ he na’besan neun Uisneno. Anbi naan too srani’, pukan akniun’ ein nabuan nrarin.

Penatua:        Hore tua. … Saloom … . Neno ia hit arkit tabua tbi Sonbua Kninu’, Uim Re’u Kninu’ Bikoen Klasis Amarasi Timur. Hit arkit ta’ruri’ ma ta’bees teu Uisneno, nbi fuun Nima’ re’ ia, GMIT nateek ma nahake’ rais reok goes nak, Funan neu rais harat haran nekaf ma haran pah.  Au uskau arkit, atfeen athaek tait siit pures-bo’is ahunut njair eno ‘tamas teu ‘ruri-‘besat akninu’ ia. Arkit tsii ma ta’naeb Uisneno nbi Siit Kninu’ No. 1

Siit Kninu’ No. 1 : 1 – 2 (ragam KJ No 242)

1. Tpures-bo’is teu Uisneno, tpures-bo’is In Anah, tpures-bo’is Smaan Akninu’, kanaf tenu mese’ kuun. Haleluya, pinan-krahan, tar antea nabar-baar
2. Tpures-bo’is Amanekat, re’ nakninu’ hit saant ein. Tpures-bo’is Asoi sanat, re’ anbaen nok In naa’ aa kuun. Haleluya, pinan-krahan, teu ‘Bib-kase Ana’ naan.

HAAN BAISENUT MA SKAUT NEU KANAF TEUN MA ‘BONIF TEUN

P:       ‘Ruri ‘besat nbi noka’ ia, anmatoom nok rais rais harat haran nekaf ma haran pah, maut nai he hai minaob ee natuik ma natai mbi Ama’ Uisneno Amo’et-Apaket neno-tunan ma pah-pinan, ambi Yesus Kristus Atukus-Anenut, ma mbi Smaan Akninu’ Asiat-Anabit.  Hai mbaiseun ma miskau, mkoen Om iim ma mtuun Om mok kai mbi ‘ruri ‘besat ia, ma emfee kai ‘be’if ma ma’tanif, hinef, ronef ma manoef.

P:       Uisneno nok ki arki, tua

J:       Nok ko msa’, tua.

(skaut he arkit ttoko tfain, tua)

ERA’ RE’ ANSIA MA NNAIB KIT NBI ‘RURI ‘BESAT  NOKA’ IA (nats pembimbing)

SIIT KNINU’ TSEUN MA TTEEF ERA’ ASIAT-ANABIT (SK No. 14:1-2, ragam KJ No.14)

1. Pures-bo’is neu Ui Pures-bo’is neu Uisneno. Pures mi’naeb In manekan, natuin In maneekn ii kah!
2. Hit ar-arkit teem teu Usi’! Hit ar-arkit teem teu Usi’! Tasaeb sukur ma makasi, natuin In maneekn ii kah!
3. Yesus, Ho es Kabin ‘Honis. Yesus, Ho es Kabin ‘Honis. Musanut Ho Kabin neu Ho aten kai mitniin ma mneen.
4. Hit tbaiseun teu hit Usi’. Hit tbaiseun teu hit Usi’. Taikas ma ta’raat In kanan, natuin In maneekn ii kah!

ONEN MANAKU’ SANAT (Pengakuan Dosa)

P:       Aok-bian manekat anbi Yesus Kristus. Arkit tpaumaak hit Usi’ teik onen manaku’ sanat

… (ta’tena’ kre’o/kreo’)

Koi Uisneno, hai mpaumaak ma mi’siti’ meik haan ruum-ruum ma feef ruum-ruum. Hai mroi ma misaah meik sanat ma penu na’tuup ma nsae, ma’fena’ nbi hai tuam mese’-mese’ arkai. Sanat anbi resit ma taib tenab, mo’et ma re’ot, mnekin ma rasi. Msaok maan hai sanat ma penu sin. Mupsani’ ma mukninu’ kai, koi Usi’. Maut he matopu’ kai mbi Ho humam ma Ho matam akninu’, mapina’ ma makraha’ naan, tua. Hai onen antuu’ on re’ naan, tua. Amin

SIIT KNINU’ TEU MANAKU’ SANAT-PENU (SK No. 29:1-2, ragam KJ No.29)

1. Anbi Usif Yesus In matan, au ‘monik ka ma’nifa’ fa, ma au nekak ka ntainina fa. In nroim he namneoba’ kau.
2. Anbi Usif Yesus In matan, au ‘uum on re’ ama’mu’it es, ma au ‘roi au tuus ein re’ ma’fena’ he au ‘nona’ eu au Usi’.

BENO TETUS MA ATHOEN

Aina-ama’, aok-bian manekat anbi Yesus Kristus. Au ‘jair ate ma atuta’ tuaf es ‘bi Uisneno In etu ma In rene kninu’. Au ‘eut ma utoon beno tetus amasat ma athoen arekot neu kit arkit, ‘ak on nai:

Ors es tungguru nai Nikomedus neem fa-fai. In nateef nok Usif Yesus ma nmafeen ein penit ma tenab. Usif Yesus na’uab nok nai’ Nikodemus nak, “Fin Uisneno nneek niis mansian mese’-mese’ arsin nbin pah-pinan ia. Es naan ate, In nreek haefan Kau, In Anah fua’ mese’ re’ ia. Maut he tuaf-tuaf sin arsin re’ anpirsain neun Kau, ka mabetis-mabatis fa na’ko Uisneno. Nok ranan naan, sin napenin a’monit re’ batuur nabar-baar.” (Nai’ Yohanis in tuis 3 : 16).

SIIT KNINU’ TSEUN BENO MA ATHOEN (SK No. 18:1, ragam KJ No.362)

Au Ho ngguin Usi’, au ‘neen Ho hanam, onaim uhiin Ho manekat. Au he ‘pirsai Ko reko nneis Usi’ ma ‘haumaak ‘eu Ko, Usi’

Reff:

Mheer kau ‘haumaak, ‘haumaak ‘eu Ko. Mheer kau ‘eu Ho hau nehe. Mheer kau ‘haumaak, ‘haumaak, ‘eu Golgota, ma Ho aom re’ nakrati’.

PURES-BO’IS TEIK HANAF ANBI MASMUR ‘BATA … ()

P:       Au uskau arkit atfeen athaek he tait pures-bo’is nbi Masmur ‘bata’ …, era’ … ntea era’ … .

SIIT KNINU’ TSEUN MASMUR ‘BATA …  (SK No. 10:1, ragam KJ No.10)

Tpures-bo’is teu Uisneno Akuasat Apakaet. Au ‘aikas au Usi’, natuin In es ansoi naan kit. Iim hi re’ mneen! Iim mtaam meu In Uim Onen, he hit ta’bees tabu-bua!

PUKAN ASIIT (PS/VG)

ONEN NEU SO’IT MA RESAT SUUR AKNINU’-ATU KNINU’

Pentua:         Ama’ Uisneno anbi Yesus Kristus Kabin ‘Hoins ii in Tuan. Anbi ‘ruri ‘besat noka’ ia, hai arkai mroim he mrees ma msoi’ Suur Akninu’ ma Atu Kninu’. Hai miskau Ko, Usi’ mbi Smaan Akninu’ he mfee kai ‘be’if ma ma’tanif, hinef, fonef ma manoef, et atuta’-abha’et ma hai arkai anenat-atninas. Maut he nbi oras hai mtebi mfain ma mtiap amfain, hai mpaan meik ma mitua meik fini ‘honis na’ko Kabin ma Prenat Uisneno re’ hai mneen ma mitniin ee gui, Usi. Anbi Yesus Kristus Kabin ‘Honis. Amin.

RESAT MA SO’IT SUUR AKNINU’ MA ATU KNINU’ … .

Penatua:       (oras anrees anrair on naan ate, in nak, …) Kabin ma Prenat Uisneno ntuuk ma nheu on re’ naan, tua.

P:                 Neu tuaf ma fatuf mese’-mese’ arki ma arkit re’ tneen ma tatniin atrair Kabin ma Prenat Uisneno, maut nai he neik kit pa’e arekot ma tetus athoen, ma hit arkit t’eut ma tatoon Ee, takrira’ rais reko ma mo’et arekot nsuun tabu, oras ma eti. Haleluya (Siit Kninu’ No. 50, on re’ Tebe On naan naan, ragam KJ No.349)

Haleluya, Tpures teu Uisneno. Haleluya! Tbo’is teu Uisneno. Haleluya! Amin. Haleluya! Amin. Haleluya! Amin

PUKAN ASIIT (PS/VG)

RETA’ ANMATOOM NOK KABIN MA PRENAT UISNENO (khotbah)

REET II IN UUN (tema):

MANAKU’ RAIS PIRSAIT A’KI’IT (A’asramat)

P:       Au uskau, iim arkit tfeen athaek he hit arkit t’au ma tmanaku’ rais pirsait a’ki’it, tok too srani’ apirsait ein et bare-bare, ma na’ko oras neu oras. Hit ar-arkit atmanaku’ tak:

Au ‘pirsai ‘eu Ama’ Uisneno, es re’ Uisneno akuasat anneis-neis ji, Amo’et Apakaet neno tunan ma pah-pinan

Au ‘pirsai ‘eu Yesus Kristus, es re’ Uisneno In Anah re’ fua’ mees’ aah

In re’ naan, hit Usi’

In ainaf bi Maria na’apu’ na’ko Uisneno In Asmaan Akninu’ maski in ka ntuup niit fa nok atoni’.

Sin nha’mui’ ma na’nuka Usif Yesus oras gubernur Pontius Pilatus annaa’ apreant.

Sin nkuus nakfiir’ Ee nbi hau nehe

In nmaet, rarit sin nsuub naneuk Goe

In nsanu nbi bare neu amaets ein

Anmeu on naan ate, Kristus anmoni nfain na’ko In a’maten

In na’ait On ansae neu sonaf neno tunan

rarit antuun On et Uisneno In abnapan a’ne’u, anbi bare re’ mahormata’ anneis-neis ji

Oras In nkoen On anfain neem na’ko nee, In of nafeek hukun neu tuaf amonit ma tuaf amates

Au ‘pirsai ‘eu Uisneno In Asmaan Akniun’

Au ‘pirsai ‘ak, apirsait ein neu Yesus Kristus etan bare mee-mee ro kninu’;’

Au ‘pirsai ‘ak, apirsait ein neu Yesus Kristus ro he nmonin kninu’

Au ‘pirsai ‘ak sin nmonin nok nekaf mese’ ma ansaof mese’

Au ‘pirsai ‘ak Uisneno nnoes nain hit saant am penu sin;

Au ‘pirsai ‘ak, of oras Uisneno namonib nafani’ kit ate, hit ttoup aof fe’u

Au ‘pirsai ‘ak Uisneno nfee kit a’monit amneot ma amnonot re’ nabar-baar

Au ‘pirsai on re’ naan, tua

SIIT KNINU’ TSEUN MANAKU’ RAIS PIRSAIT A’KI’IT (SK No. 37, ragam KJ No.355)

Yesus no’en kit he tatuin Ee, ma tmoin tatuin In raan amneot. Hit tneen In hanan oras In nak, “Uum he mutuina’ Kau!”

Hit of tmariin ma ta’bees teu Na, natuin hit ka tmui’ fa saant antein. Iim he hit tmoin tbi sonaf tetus, tbi Yesus In umi. (au uskau he arkit ttoko tfain, tua)

SIIT KNINU’ NEU TNONA’ MA TFEE FUA‘-TURU’ FUA-TNATAS (SK No.35, ragam Mai fali ee)

Diaken: Pukan akninu’ anbi Yesus Kristus. Tabu ma oras neu kit he hit arkit  tnona’ ma tfee fua’-turu’ ma fua-tnatas. Maut nai he hit arkit mese’-mese’ tnona’ ma tfee nok ‘niim makafa’, neek a’parat ma marine. Nok ranan naan hit of atsium ma ttoup tetus athoen neno tunan. Arkit tsii ta’ko Siit Kninu’ No. 35

1. Usi’ mturun kau, mha’tain au pirsait, mureok manekat re’ nakrati’ (2x). Mubani’ au ‘monik, amreo’ au nekak, maut he Usi’ kuum es re’ mmepu. Usi’ mturun kau, mha’tain au pirsait, mureok manekat re’ nakrati’.
2. Au ‘baiseun Ko, au u’bees Usi’, au ‘monik natoon Ho manekat (2x) Amtoup au ‘mepu sin, ampaek au tuak ii, he munaib Ho pinam-kramam naan. Au ‘baiseun Ko, au u’bees Usi’, au ‘monik natoon Ho manekat.
3. Au baer pusaak, au mepu ia ma au kanak ii au ‘fee ‘eu Usi’ (2x) Amtoup sin, Uisneno, ampaek sin neu Ko, mfee tetus-athoen meu Ho ngguin. Au baer pusaak, au mepu ia ma au kanak ii au ‘fee ‘eu Usi’.

ONEN BAISENUT NEU TNONA’ MA TFEE FUA‘-TURU-FUA-TNATAS

Dkn:   Koi Uisneno Afee tetus, ‘mau ma ‘mu’if. Hai mait meik ma mpooh meik fua-‘turu’ fu’-fu’an ma ba-baun. Ka ma osa’ ma mamasa’ fa. Maut he mikninu’ sin, msium ma mtoup maan sin anbi Yesus Kristus, Fua-‘turu’ ‘Honis. Amin.

SIIT KNINU’ TAFUAT FUA’-TURU’ NEU MEI FUAT

(on re’ nati’ te hit tsii Persembahan Kami)

Fua’-turu’ fua-tnatas, hai mnona’ sin ba-baun. Amsium ma mtoup maan sin, koi Usi’, ma mneek ma mumnau kai.

ONEN SUKUR NBI SAFA’AT (hanya contoh)

Koi Uisneno Abar-barat. Ho kanam naan nakninu’ teeb. Ho humam ma Ho matam mapina’ ma makraah re’uf. Sekaukah na’ko hai arkai he iim amtean Ko? Hai a’oret ma akrati’, abeot ma apenut, asanat re’ ka mroi mibei’ fa saant am penu re’ na’tuub ma na’nae piut. Saant am penu re’ hai mmoe’ sin mbi tenab ma runat, mo’et ma taos, mneikin ma masaf. Koi Uisneno, ro anbi Yesus Kristus kuun na’ hai mipein fetin ma oras arekot he mteek ma mi’boto’ Uisneno Ho kanam akninu’ naan, tua.

Neno ia, ho anah kai mfonat iim, mi’siti mbi Ho humam ma Ho matam mapina’ ma makraah re’uf naan, hai misaeb onen totis nahuum sukur ma makasi natuin Ho panat ma pafa’ meu kai ka ntuu’ ma nheu’ fa, ka nasnaas ma na’tena’ fa, mes Ho mok kai piut-piut, mpuput ma m’aum maan kai nsuun oras ma eti, nsuun fai ma manas. Hai mmanoe he bisa mibua tneni mese’ on re’ ia, natuin Ho manekam meu kai, tua.

Hai misaeb sukur ma makasi natuin Ho nenut ma tukus, siat ma nabit meu kai, mnenu ma mutuuk kai, msia ma mnaib maan kai, es on naan, hai mtae hai tuam ein mese’-mese’ ka mui’ kuran-rabu’, mes munnokab kai pake-nohas, mnahat ma mninut, uran-anin amfee sin meu kai, es hai miit rene ma po’on sin aafk ein ma neesk ein narekon ma namasan. Hai mseek ma moun, mi’ko rene ai’ hai mseu ma mseib mi’ko po’on. Hai mnaben miit sin natuin Ho manekam meu kai. Karu hai mtebi m’ain tasi, hai mait meik saa’ re’ Ho muhoeb ee meu kai, nok rasi naan, hai he mfee saa’ he mseun banin Ho mahoem meu kai? Hai meik feef ruum-ruum ma haan ruum-ruum njair seun banit neu Ho manekam naan, koi Uisneno.

Abar-barat Uisneno, hai mi’siti’ piut ma mbaiseun Ko henati’ kais mu’roo mu’ko kai. Mok kai piut-piut, mumnaub kai piut-piut anmatoom nok hai mepu-re’ot sin, reon ma runat sin, maut he njair rais mamasa’ ma mahuma’ re’ antuna’ ma na’ratan Ho kanam naan, ma hai mi’baa’ ambi Ho kanan akninu’ naan.

Hai onen ma baisenut meu ko, antuu’ ma na’paar on re’ ia, tua. Hai ka mteek kaan sona’ ma bute, hai mteek Yesus Kristus hai Usi’ In kanan. Amin

SIIT KNINU’ TA’SOUP ‘RURI-‘BESAT TEU UISNENO (SK No.42, ragam KJ No. 392)

1. Uhiin ureko’, au Iin ja ‘teeb! Hit of atkius In pinan-krahan. Upein saok sanat, In nsoi naan kau. In na’fe’u kau nakninu’ kau.

Ref. Au ‘sii ‘eu Yesus ‘bi marine, au ‘pures Yesus ansuun oras. Ia au reta’, nmatoom nok Ne, In nfee saok sanat ma nsoi naan kau.

2. (au uskau he tfeen athaek, tua) Au ‘neen au Usi’, neek ii nmariin. Anbi au mnitas, nmui’ too mfau-rutu. Ameput sonaf ansanun neem, ma nsiin pures neu au Ref. …

BAISENUT TA’SOUP ‘RURI-‘BESAT TEU UISNENO

P:       Pukan akninu’ anbi Yesus Kristus, hit Usi’. Hit arkit tasoup ma ttea trair ‘ruri-‘besat akninu’ ia. Maut nai he hit arkit ttiap atfain ma ttebi tfain teu hit umi ma hit nonot ma ‘fe’on mainuan. Tait teik ma tfiit teik “fini” arekot ta’ko Uim Onen ma Sonbua kninu’, Uim Re’u kninu’. Tamnau ma tmafainekan bian am bian anmatoom nok fainekat ma noni’ na’ko Uisneno neu kit arkit. Maut he hit tmoin tok hit aok-bian sin tbi mamut, haran nekaf ma haran pah.

ONEN TETUS ATHOEN

P:       Koi Uisneno Tuaf mese’ ma Fatuf mese’ Ko mbi Kanaf Teun ma ‘Bonif Teun. Ho mtuun Om mok kai mbi ‘ruri-‘besat ia. Maut nai he tetus-athoen neno-tunan nsaun ma naneebt On neu kai arkai. Maut he Uisneno musanut pinis oetenes mu’ko neno, he mumriab ma musnaub hai renen ma poo’n ein! Maut he Ho mfee pena’-maka’ nho-hoen, ma hai poo’n ein nasufan ma nafuan nho-hoen ma maut nai he mahonit ma sufa’-ka’uf sin namsa’in na’ko nabar-baar tar antea nabar-baar. Amin

AMIN, AMIN, AMIN

(Siit Kninu’ No. 27:1-2) USI’ NOK KO TAR TATEEF ATTEIN

1. Usi’ nok ko tar tateef attein. Asiat-Anabit neu ko. Atukus re’ anpanat ko. Usi’ nok ko tar tateef attein. Ref. …
2. Usi’ nok ko tar tateef attein. Anpuput ko nok In ninin. Nfee ko bukaet ansuun neno. Usi’ nok ko tar tateef attein.

Ref. Tar tateef attein, tateef attein. Tpirsai tabu-bua tbi Yesus. Tar tateef attein, tateef attein. Usi’ nok ko tar tateef attein.

 

Au ‘fee haan hore ma buseet ‘eu too srani’ ma pukan akninu’

Uisneno nasanut pinis ma upun-oetenes, namriab ma nasnaub ‘monit

neu ki arki, tua.

Au ‘fee ma ‘toit makasi ko’-ko’u.

Uisneno nok kit-arkit, tua.

 

Disusun oleh: Pnt. Heronimus Bani